El-Fasl : Dinler ve mezhepler tarihi = الفصل فی الملل والأهواء والنحل / İbn Hazm ; çeviri Halil İbrahim Bulut.

Ebû Muhammed Ali b. Ahmed b. Sâid b. Hazm el-Endelüsî el-Kurtubî (ö. 456/1064), hadis imâmı ve hafızı, tarihçi, ansiklopedist, hukukçu, edip ve şair olma vasıfları ile meşhur olmuş bir âlimdir. İbn Hazm, İslam âlimleri içerisinde çok sayıda eser veren ilim adamlarından biri olarak bilinir. Endülüs Emevîleri yönetiminde, babası gibi kendisi de vezirlik görevinde bulunmuştur.

el-Fasl, dinler tarihi alanında yazılan milel (hak dinler) ve nihal, (batıl dinler) türü eserler arasında kapsamlı bir çalışma olarak bilinmektedir. Ayrıca el-Fasl’ın İslam tarihi açısından 10. ve 11. yüzyıl gibi erken sayılabilecek bir dönemde Endülüs’te, müslümanların yanında yahudilerin ve hıristiyanların da yoğun olarak yaşadığı bir yerde kaleme alınmış olması; İslam dışındaki dinler ve mezheplere dair verdiği bilgiler açısından onu tarihi değere sahip bir çalışma kılmıştır. el-Fasl, Allah’ın varlığının ispatı, yahudiler ve Tevrat, hıristiyanlar ve İncil, İslamî fırkalar ve bunların temel itikadî meselelere dair görüşlerinin tenkidi konularını ihtiva etmektedir.

İbn Hazm el-Fasl’da gerek ele aldığı konular gerekse izlediği metot açısından objektif ve orijinal bir çalışma ile dinler, mezhepler ve felsefî ekolleri incelemiştir. Gerçeğin bilinmesine katkıda bulunacağı düşüncesiyle dinleri ve mezhepleri incelemeden önce bilgi nazariyesi ve varlık hakkındaki konulara yer veren İbn Hazm’ın, daha önceki benzer kitaplarda bulunmayan İslam dışı din ve mezhepleri mukayeseli olarak incelemesi, ayrıca her dinin kendi müntesipleri tarafından yazılan ana kaynaklarına başvurması, nihayet Kitâb-ı Mukaddes metinlerini karşılaştırmada modern bilim adamlarının dikkatini çekerek onlara öncülük yapması; el-Fasl’ın kayda değer özellikleri arasında sayılmaktadır. el-Fasl, Prof. Dr. Halil İbrahim Bulut tarafından tercüme edilerek, Arapça metniyle beraber yayına hazırlanmıştır.