İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 15
Özet 19
GİRİŞ
I. KONUNUN TAKDİMİ 21
II. KONUNUN SINIRLANDIRILMASI VE İNCELEME YÖNTEMİ 23
Birinci Bölüm
TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU’NUN
KAPSAMI VE ALACAKLILAR
I. REHİN HAKKI VE TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİ KANUNU’NA GÖRE REHİN 25
1. Genel Olarak 25
2. Rehin Hakkı 26
A. Tanımı 26
B. Özellikleri 27
C. Rehinli Alacağın Takibi 29
3. Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu 30
A. Tarihçe 30
B. TİTRK’in Getirdiği Yenilikler 32
C. TİTRK’e Göre Kurulan Rehin Hakkının Özelliği ve Hukukî Niteliği 35
a. Teslimsiz Rehin Olması 35
b. Hakkın Hukukî Niteliği 36
D. “Ticarî İşlem” Kavramı 37
E. TİTRK’in Kapsamı 40
F. TİTRK’in Kapsamına Dâhil Olmayan Haller 40
a. Genel Olarak 40
b. Sermaye Piyasası Araçları ile Türev Araçlara İlişkin Finansal Sözleşmeleri Konu Edinen Rehin Sözleşmeleri 42
c. Mevduat Rehni 44
d. Tapu Kütüğüne Herhangi Bir Nedenle Tescil Edilen Taşınırlar 44
e. Türk Medeni Kanunu’na Göre Kurulan Teslime Bağlı Taşınır Rehni 46
f. Diğer Kanunlar Uyarınca Özel Sicillerine Tescili Zorunlu Olan Taşınır Rehinleri 47
fa. Genel Olarak 47
fb. TİTRK m. 8/3’te Geçen “Bir Sicile Tescili Zorunlu Taşınır Rehinleri” İfadesinin Anlamı 48
fc. TİTRK m. 8/3’te Yer Alan İstisnanın Sadece Söz Konusu Taşınırların Münferiden Rehninde mi Uygulanacağı Sorunu 50
II. TİCARİ İŞLEMLERDE TAŞINIR REHNİNDE ALACAKLILAR 51
1. Genel Olarak 51
2. Alacaklılar 52
A. Kredi Kuruluşları 53
a. Genel Olarak 53
b. Bankalar 54
c. Finansal Kuruluşlar 55
d. Kredi ve Kefalet Sağlayan Kamu veya Özel Kurum ve Kuruluşlar 56
B. Tacirler 57
a. Gerçek Kişiler 58
b. Tüzel Kişiler 58
c. Hâkim Teşebbüs 60
d. Donatma İştiraki 61
C. Esnaflar 62
3. Alacağın Devri Halinde Rehin Hakkının Devam Edip Etmeyeceği Problemi 63
A. Mülga TİRK’e Göre 63
B. TİTRK’e Göre 65
İkinci Bölüm
REHİN ALACAKLISINA TİCARİ İŞLEMLERDE
TAŞINIR REHNİ KANUNU HÜKÜMLERİYLE SAĞLANAN KORUMALAR
I. GENEL OLARAK 67
II. ALACAKLININ KORUNMASI KAVRAMI 68
III. REHİN HAKKININ KURULUŞUNA İLİŞKİN KORUMALAR 70
1. Genel Olarak 70
2. Rehin Sözleşmesinin Şekli 70
A. Rehin Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 70
B. Adi Yazıl Şekil Şartı 72
C. TTK m. 11/3 ile Çelişmemesi 75
3. Rehin Sözleşmesinin İçeriği 77
A. Genel Olarak 77
B. Taraflara İlişkin Bilgiler 77
a. TİTRK ile Uygulama Yönetmeliği’nde Taraflara İlişkin Bilgilerin Farklı Düzenlenmiş Olması 77
aa. “Taraf” İfadesi 77
ab. “Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası” İfadesi 80
ac. “Adres” İfadesi 81
b. Taraflara İlişkin Olarak Rehin Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Bilgiler 81
ba. Rehin Alacaklısına İlişkin Bilgiler 82
baa. Tacir Olması Halinde 82
bab. Kredi Kuruluşu Olması Halinde 83
bac. Esnaf Olması Halinde 85
bb. Rehin Verene İlişkin Bilgiler 85
bba. Rehin Verenin Asıl Borçlu Olması Halinde 85
i. Tacir Olması Halinde 86
ii. Esnaf Olması Halinde 86
iii. Çiftçi Olması Halinde 86
iv. Serbest Meslek Erbabı Gerçek veya Tüzel Kişi Olması Halinde 87
v. Üretici Örgütü Olması Halinde 88
bbb. Rehin Verenin Asıl Borçlu Dışında Üçüncü Bir Kişi Olması Halinde 89
i. Genel Olarak 89
ii. Asıl Borçlu Lehine Rehin Verebilecek Üçüncü Kişiler 90
iii. Asıl Borçlu Lehine Rehin Veren Üçüncü Kişilere İlişkin Rehin Sözleşmesinde Yer Alması Gereken Bilgiler 93
C. Borca İlişkin Bilgiler 94
a. Borcun Hukukî Kaynağı 95
b. Borcun Miktarı 96
ba. Borcun Miktarının Belirli Olması Halinde 97
bb. Borcun Miktarının Belirli Olmaması Halinde 97
bba. Genel Olarak 97
bbb. Üst Sınır İpoteği Hükümlerinin Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu 98
c. Ödenecek Para Cinsi 100
ca. Genel Olarak 100
cb. Yabancı Para Cinsi Üzerinden Rehin Kurulup Kurulamayacağı Sorunu 100
d. Rehnin Azami Miktarı 102
D. Rehnedilen Taşınır Varlıklara İlişkin Bilgiler 103
a. Genel Olarak 103
b. Üzerinde Rehin Hakkı Kurulabilecek Taşınır Varlıklar 104
ba. Alacaklar 108
baa. Rehne Konu Olabilecek Alacaklar 108
bab. Sınırları 112
bac. Müstakbel Alacakların Rehni 112
bb. Çok Yıllık Ürün Veren Ağaçlar veya Tarımsal Ürünler 114
bba. Çok Yıllık Ürün Veren Ağaçların ve Tarımsal Ürünlerin TİTRK Kapsamında Rehninin TMK Taşınmaz Rehnine Etkisi 114
bbb. Doğal Ürünlerin Rehin Hakkının Kapsamına Girip Girmeyeceği Sorunu 115
bbc. Rehin Hakkının Ne Zaman Kurulabileceği Sorunu 116
bc. Fikrî ve Sınaî Mülkiyete Konu Haklar 118
bca. Kavram ve Tanımlar 118
bcb. Rehne Konu Olmaları 119
i. Genel Olarak 119
ii. FSEK’te Düzenlenen Haklar Bakımından Durum 120
iii. SMK’da Düzenlenen Haklar Bakımından Durum 121
iv. Diğer Sui Generis Düzenlemelerde Yer Alan Haklar Bakımından Durum 122
bd. Başka Bir Sicile Kaydı Öngörülmeyen ve İdarî İzin Belgesi Niteliğinde Olmayan Her Türlü Lisans ve Ruhsatlar 122
be. Hammadde, Sarf Malzemeleri ve Stoklar 124
bea. Kavram ve Tanımlar 124
beb. Rehne Konu Olmaları 125
bec. Usulsüz Rehin Kurumunun Uygulanması 126
bf. Makine ve Teçhizat, Araç, Ekipman, Alet, İş Makinaları, Elektronik Haberleşme Cihazları Dâhil Her Türlü Elektronik Cihaz Gibi Menkul İşletme Tesisatı 128
bg. Hayvanlar 130
bga. TMK Hükümlerine Göre Hayvanların Rehni 130
bgb. TİTRK Hükümlerine Göre Hayvanların Rehni 131
bh. Her Türlü Kazanç ve İratlar 134
bha. Kavram ve Tanımlar 134
bhb. Rehne Konu Olmaları 135
bi. Kira Gelirleri 137
bj. Kiracılık Hakkı 138
bk. Ticaret Unvanı ve/veya İşletme Adı 139
bl. Ticarî İşletme veya Esnaf İşletmesi 140
bla. Kavram ve Tanımlar 141
blb. Diğer Taşınır Varlıkların Borcu Karşılaması Halinde İşletmenin Bütünü Üzerinde Rehin Hakkı Kurulamaması 141
blc. Rehnin Kuruluş Anının Tespiti 142
bld. İşletmenin Bütünü Üzerinde Kurulacak Rehnin Kapsamı 143
ble. Rehin Kurulmasından Sonra Yapılacak Bildirimler 146
bm. Ticarî Plaka ve Ticarî Hat 147
bn. Ticarî Proje 149
bo. Vagon 150
bp. Üçüncü Kişilerin Zilyetliğindeki Taşınır Varlık, Hak ve Paylı Mülkiyet Hakları 151
bq. Benzeri Her Türlü Taşınır Varlık ve Hak 152
br. Müstakbel Taşınır Varlıklar 152
bra. Rehne Konu Olmaları 152
brb. Müstakbel Taşınır Varlıklar Üzerindeki Tasarruf Yetkisi 153
E. Masraflar 154
4. Rehin Sözleşmesinin Tescili 155
A. Genel Olarak 155
B. Tescilin Hukukî Niteliği 155
C. Tescil Şartları 156
D. Tescili Talebe Yetkili Kişiler 158
E. Tescil Süresi 159
F. Tescil Edilen Hususların İlanının Gerekip Gerekmediği Sorunu 160
a. Mülga TİRK’teki Durum 160
b. TİTRK’teki Durum 160
G. Rehinli Taşınır Sicili’ne Yapılacak Bildirimler 161
IV. REHİN HAKKININ SAĞLADIĞI GÜVENCEYE YÖNELİK KORUMALAR 162
1. Genel Olarak 162
2. Rehin Hakkının Üçüncü Kişilere Karşı Tescille Birlikte Hüküm İfade Etmesi 163
3. Rehin Hakkının Sağladığı Güvencenin Kapsamı 165
A. Genel Olarak 165
B. Taşınırlar 166
a. Taşınırların Rehin Hakkının Kapsamına Girmesi 166
b. Bir Üretim Sürecinde Kullanılan Taşınırların Rehninde Rehin Hakkının Kapsamı 166
ba. Genel Olarak 166
bb. TİTRK m. 7/2’nin ve Uygulama Yönetmeliği m. 15/3’ün Değerlendirilmesi 167
bba. Lafzî Değerlendirme 167
bba. İçerik Değerlendirmesi 168
c. Rehinli Taşınırın Devredilmesi 170
C. Bütünleyici Parçalar ve Eklentiler 170
a. Bütünleyici Parçalar 170
aa. Kavram ve Tanım 171
ab. Rehin Hakkının Kapsamına Girmeleri 172
b. Eklentiler 173
ba. Kavram ve Tanım 174
bb. Rehin Hakkının Kapsamına Girmeleri 174
bba. Rehin Borçlusunun Mülkiyetindeki Eklentilerin Durumu 174
bbb. Üçüncü Kişilerin Mülkiyetindeki Eklentilerin Durumu 176
4. Rehinli Alacağın Kapsamı 177
A. Genel Olarak 177
B. Anapara 178
C. Takip Giderleri 180
D. Gecikme Faizi 180
E. Sözleşme Faizi 182
F. Rehin Konusu Taşınır Varlıkların Korunması İçin Yapılan Zorunlu Masraflar ve Ödenen Sigorta Primleri 183
5. Rehinli Taşınırların Değerinin Tespiti ve Bu Değerin Korunması İçin Gerekli Tedbirlerin Alınması 184
A. Genel Olarak 184
B. Değer Tespiti 186
a. Değer Tespit Zamanı 187
b. Değer Tespiti Talebinde Bulunmaya Yetkili Kişiler 187
c. Değer Tespitinin Usulü 188
d. Değer Tespitine İtiraz 189
e. Yetkili Mahkeme 190
C. Gerekli Tedbirlerin Alınması 190
D. Değer Azalması Tehlikesi veya Değer Azalmasının Başlaması Halinde Rehin Alacaklısının Hakları 191
a. Rehin Verenin Kusurlu Davranışları Neticesinde Meydana Gelen Değer Azalmaları 192
aa. Değer Azalmasına Yol Açan Davranışların Yasaklanması Talebi 193
ab. Gerekli Önlemleri Alma Talebi 193
ac. Alacağı İçin Başka Güvence Gösterilmesi veya Rehnedilen Taşınırın Eski Hale Getirilmesi Talebi 194
b. Rehin Verenin Kusuru Olmaksızın Meydana Gelen Değer Azalmaları 195
ba. Alacağı İçin Başka Güvence Gösterilmesi veya Kısmî Ödeme Talebi 197
bb. Gerekli Önlemleri Alma Hakkı 198
E. Rehin Alacaklısının Rehinli Taşınırları Denetleme Hakkı 198
V. REHİN KONUSU ALACAĞIN İFA EDİLMEMESİNE YÖNELİK KORUMALAR 199
1. Rehin Konusu Alacağın İfa Edilmesi Halinde Rehnin Terkini 199
2. Rehin Konusu Alacağın İfa Edilmemesi Halinde Rehin Alacaklısının Başvurabileceği Hukukî Yollar 201
A. Genel Olarak 201
B. Rehinli Taşınırın Mülkiyetinin Devrini Talep Hakkı 203
a. Genel Olarak 203
b. Şartları 203
c. Mülkiyetin Devrinde Usul 207
ca. Takip Talebi 207
cb. Sıra Cetveli 209
cc. Ödeme Emri ve İcra Emri 210
d. Önce Rehne Başvurma Kuralı (İİK m. 45) ile Çelişip Çelişmediği Sorunu 212
e. Lex Commissoria Yasağıyla Çelişip Çelişmediği Sorunu 213
f. Mülkiyetin Devri Sonrası Yükümlülükler 215
C. Alacağını Varlık Yönetim Şirketlerine Devretme Hakkı 217
a. Genel Olarak 217
b. Varlık Yönetim Şirketlerine Devredilebilecek Alacaklar 218
D. Kiralama ve Lisans Hakkı 220
E. Genel Hükümler Yoluyla Takip Başlatma Hakkı 221
VI. TİTRK’DEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLARDA GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME 223
Üçüncü Bölüm
REHİN ALACAKLISINA
GENEL HÜKÜMLER ARACILIĞIYLA SAĞLANAN KORUMALAR
I. MEDENİ KANUN HÜKÜMLERİ VASITASIYLA SAĞLANAN KORUMALAR 225
1. Genel Olarak 225
2. Medeni Kanun’a Göre Rehinde Sıra Sistemi 226
A. Genel Olarak 226
B. Sıra Sistemine Yönelik Yaklaşımlar 226
a. İlerleme Sistemi 226
b. Sabit Dereceler Sistemi 228
C. Medeni Kanun’da Kabul Edilen Sıra Sistemi 229
a. Taşınır Rehni Bakımından 229
b. Taşınmaz Rehni Bakımından 230
3. Ticarî İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu’nda Öngörülen Rehinde Sıra Sistemi 231
A. Genel Olarak 231
B. İlerleme Sistemi 232
C. Derece Sistemi 233
a. Genel Olarak 233
b. Sisteme İlişkin Temel Kavramlar 234
ba. Derece Kavramı 234
bb. Alt Derece Kavramı 235
bc. Boş Derece Kavramı 235
bd. Saklı Derece Kavramı 237
c. Rehin Derecesinin Belirlenmesi 238
d. Derecelerin Bağımsızlığı 239
e. Derecelerin Sabitliği 239
D. Sabit Dereceler Sisteminin İstisnaları 240
a. Genel Olarak 240
b. Kanundan Doğan İlerleme Hakkı 240
c. Sözleşmeden Doğan İlerleme Hakkı 241
ca. Genel Olarak 241
cb. Boş Dereceye İlerleme Sözleşmesinin Hukukî Niteliği 242
cc. Boş Dereceye İlerleme Sözleşmesinin Kuruluşu 243
cca. Sözleşmenin Tarafları 243
ccb. Sözleşmenin Şekli 244
cd. Boş Dereceye İlerleme Sözleşmesinin İçeriği 246
ce. Boş Dereceye İlerleme Sözleşmesinin Hükümleri 247
cf. Boş Dereceye İlerlemenin Gerçekleşmesi 248
II. İCRA VE İFLAS KANUNU HÜKÜMLERİNİN UYGULAMA ALANI BULMASI 250
1. Genel Olarak 250
2. Rehinli Taşınırın Paraya Çevrilmesi 250
A. Önce Rehne Başvurma Kuralı 250
B. İzlenecek Prosedür 252
a. Genel Olarak 252
b. Alacağın Miktarının Belirli Olmaması Halinde 252
c. İİK m. 150/ı’nın Uygulanıp Uygulanamayacağı Sorunu 253
d. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamlı Takip 254
e. İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İlamsız Takip 255
C. Rehne Dâhil Unsurların Paraya Çevrilmesi 256
a. Genel Olarak 256
b. Rehinli Taşınırların Hepsinin Birden Satılıp Satılamayacağı Sorunu 258
3. Rehinli Taşınırların Üçüncü Kişilerce Haczettirilmesi 259
4. Rehin Alacaklısının Başvurabileceği Geçici Hukukî Korumalar 261
A. Rehin Alacaklısının İhtiyati Haciz Talep Edip Edemeyeceği Sorunu 261
a. Mülga TİRK’teki Durum 261
b. TİTRK’teki Durum 262
B. Rehin Alacaklısının İhtiyati Tedbir Talep Edip Edemeyeceği Sorunu 264
Sonuç 267
Bibliyografya 275
Kavramlar Dizini 285