İçindekiler
Sunum 9
Kısaltmalar 25
Giriş 29
Birinci Bölüm
SUÇ HAKKINDA GENEL BİLGİLER
I. “HAKARET” KAVRAMI ÜZERİNE 43
II. HAKARET SUÇU BAĞLAMINDA DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜNÜN KORUNMASINDA AİHS VE AİHM KARARLARININ HUKUKİ ÖNEMİ 45
III. GENEL VE ÖZEL TAHKİR SUÇLARI 51
IV. KORUNAN HUKUKİ DEĞER (SUÇUN HUKUKİ KONUSU) 52
A. Genel Olarak 52
B. Şeref Kavramı 56
1. Genel Olarak 56
2. Suçun Hukuki Konusu Olarak “Şeref” Kavramı ve Korunması 56
a. Anayasal Bağlamda 56
b. Temel Hak ve Özgürlüklere Dair Uluslararası Sözleşmeler Bağlamında 57
c. Özel Hukuk Bağlamında 57
d. Ceza Hukuku Bağlamında 58
İkinci Bölüm
SUÇUN UNSURLARI
I. TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI 59
A. Fail 59
1. Genel Olarak 59
2. Tüzel Kişiler 59
3. Basın Yoluyla İşlenen Hakaret Suçu Açısından Özel Sorumluluk Rejimi 60
B. Mağdur 62
1. Genel Olarak 62
2. Hakaret Suçunda Mağdur 64
a. Mağdurun Belli Olması ve Sıfatı 64
b. Matufiyet ve Saptanması– Mağdurun Açıkça Kastedilmiş Olmasının Aranmaması (TCK m.126) 65
aa. İsnat Yeteneğine Sahip Olmayanlar 68
bb. Şerefsiz (Infamis) Sayılanlar ve Bedeni ya da Ruhi Rahatsızlık Sahipleri 68
cc. Birden Çok Şahsa Yöneltilen İsnat 70
dd. Kamu Görevlileri 71
aaa. Genel Olarak 71
bbb. Kurullar 72
ee. Tüzel Kişiler 73
ff. Tüzel Kişiliğe Sahip Olmayan Kişi Toplulukları 78
gg. Dolaylı Hakaret 83
hh. Ölüler 86
II. SUÇUN MADDİ KONUSU 89
A. Fiil 89
1. Davranış 89
a. Genel Olarak 89
b. Somut Bir Fiil veya Olgu İsnat Etme (Madde–i Mahsusa İsnadı) 89
c. Sövmek Suretiyle Bir Kimsenin Onur, Şeref ve Saygınlığına Saldırma 92
d. İsnadın Kişinin Onur, Şeref ve Saygınlığını Rencide Edebilecek Nitelikte Olması 111
aa. Genel Olarak 111
bb. Objektif Anlam 115
cc. Davranışın Yorumunda Örf ve Adet 116
dd. Davranışa Yönelik Rencide Değerlendirmesinin Zamana, Mekâna, Kişinin Sosyal Statüsüne, Sıfatına ve Kamuya Mal Olmuş Şahıs Olmasına Göre İzafi Kabul Edilmesi 119
ee. “İsnadın Doğruluğu”nun Cezai Sorumluluğa Etkisi 120
gg. Beddua 120
d. Huzurda ve Gıyapta Hakaret 124
aa. Genel Olarak 124
bb. Huzurda Hakaret 124
aaa. Genel Olarak 124
bbb. Mağduru Muhatap Alan Sesli, Yazılı veya Görüntülü Bir İletiyle İşlenmesi 127
cc. Gıyapta Hakaret (Başkaları ile İhtilaten Hakaret) 128
aaa. Genel Olarak 128
bbb. Objektif Cezalandırılabilme Şartı Olarak İhtilat 131
aaaa. Genel Olarak 131
bbbb. İhtilatın Tayini 134
cccc. İhtilat Vasıtası 135
dddd. İhtilatın Faili 137
eeee. İhtilat İradesi 137
ffff. Toplu ve Dağınık İhtilat 139
gggg. İhtilatta Asgari Sayı 141
B. Netice 142
1. Genel Olarak 142
2. Suçun Tamamlanma Anı 143
III. TİPİKLİĞİN MANEVİ UNSURLARI 144
IV. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 151
A. Genel Olarak Hukuka Aykırılık (ve Hakaret Suçu İçin Özellik Arz Eden Hukuka Uygunluk Nedenleri) 151
B. Hakkın kullanılması 152
1. Eleştiri ve Haber (Verme) Hakkı 152
a. Genel Olarak 152
b. Eleştiri ve Haber Verme Hakkının Unsurları 161
aa. Gerçeklik ve Güncellik 161
bb. Kamu İlgi ve Yararının Mevcut Olması 165
cc. Nedensellik İlişkisi ve Ölçülülük 170
2. Dilekçe (İhbar ve Şikâyet) Hakkı 174
3. İddia ve Savunma Hakkı/Dokunulmazlığı (Adli Muafiyet) (TCK m.128) 178
a. Genel Olarak 178
4. Terbiye ve Disiplin Hakkı 195
5. Mağdurun Rızası 195
6. Kanunun Hükmünün Yerine Getirilmesi 197
a. Suç Bildirme Esnasındaki Tahkir Edici İfadeler 197
b. Mahkeme Gerekçelerindeki Tahkir Edici İfadeler 197
c. İdari Soruşturmacı ve Disiplin Hukuku İle Yetkili Kamu Görevlilerinin İşlemlerindeki Tahkir Edici İfadeler 198
d. Tanık, Bilirkişi ve Uzmanların Tahkir Edici İfadeleri 198
e. Tasfiye ve İcra Memurlarının Görevlerinin İcrasında Tespit İçin Kullandıkları Tahkir Edici İfadeleri 199
f. Özel Kuruluşların Görevlerinin İcrasında Kullandıkları Tahkir Edici İfadeler 199
3. Yetkili Merciin Emrinin Yerine Getirilmesi 200
4. Meşru Savunma 200
5. Zorunluluk Hali 202
Üçüncü Bölüm
SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ,
CEZA SORUMLULUĞUNU AZALTAN YA DA
ORTADAN KALDIRAN NEDENLER
I. GENEL OLARAK 203
II. SUÇUN NİTELİKLİ HALLERİ 205
A. Cezayı Ağırlatıcı Nedenler 205
1. Fiilin, Kamu Görevlisine Karşı Görevinden Dolayı İşlenmesi (TCK m.125/3/ b. a) 205
2. Hakaretin, Düşünce ve Din Özgürlüğünün Kullanmasından Dolayı İşlenmesi (TCK m.125/3/ b. b) 260
3. Fiilin, Kişinin Mensup Bulunduğu Dine Göre Kutsal Sayılan Değerlerden Bahisle İşlenmesi (TCK m.125/3/b. c) 261
4. Fiilin Alenen İşlenmesi (TCK m. 125/4) 266
a. Genel Olarak 266
b. Aleniyet– İhtilat Farkı 277
B. Cezayı Hafifleten ve Ortadan Kaldıran Haller 279
1. Haksız Bir Fiile Tepki Olarak İşlenen Hakaret Suçu (TCK m.129/1) 279
2. Kasten Yaralama Suçuna Tepki Olarak İşlenen Hakaret Suçu (TCK m. 129/2) 290
3. Karşılıklı Hakaret (TCK m. 129/3) 294
a. Genel Olarak 294
c. Karşılıklı Olarak İşlenen Suçların Hakaret Suçu Olması 298
aa. İlk Olarak Hakaret Eden Kişinin Haksız Olması 300
bb. Hakaretlerin Karşılıklı Olması ve Aralarında Nedensellik İlişkisi Olması 302
III. ÖZEL CEZASIZLIK SEBEPLERİ 309
A. İspat Hakkı ve İsnadın İspatı (Exceptio Veritatis) 309
1. Genel Olarak 309
2. İsnat Olunan Fiilin İçeriğinin Suç Olması ve Failin Bu Suçtan Mahkûm Olması 314
a. Kamu Yararı 317
b. Şikâyetçinin İspata Razı Olması 319
c. İspat Hakkının Kullanılması 320
B. Yasama Sorumsuzluğu 320
Dördüncü Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ, KOVUŞTURMA VE YAPTIRIM
I. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ ŞEKİLLERİ 327
A. Genel Olarak 327
B. Teşebbüs 327
1. Genel Olarak 327
2. Gönüllü Vazgeçme ve Etkin Pişmanlık 329
C. İştirak 330
D. İçtima 331
1. Genel Olarak 331
2. Bileşik Suç 331
3. Zincirleme Suç 333
4. Fikri İçtima 342
II. KOVUŞTURMA 350
A. Görev 350
B. Yetki 352
C. Şikâyet (TCK 131) ve Hak Düşürücü Süre 352
D. Basın Yoluyla İşlenen Hakaret Suçunda Dava Süreleri 360
E. Uzlaştırma 363
F. Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması 368
G. Erteleme 381
H. Zamanaşımı 385
III. YAPTIRIM VE MUHAKEME ESNASINDA GÖZETİLMESİ GEREKEN BİR KISIM İLKELER 387
A. Suça Öngörülen Yaptırım 387
B. Bazı Yargı Kararları Çerçevesinde Hakaret Suçunun Muhakemesi Esnasında Gözetilmesi Gereken Bir Kısım İlkeler 391
1. Soruşturma Evresinde 391
2. Kovuşturma Evresinde 394
Beşinci Bölüm
ÜLKEMİZDE HAKARET SUÇUNA DAİR
GENEL TESPİTSEL BİR İSTATİSTİK ÖLÇÜM İLE
SUÇ VE CEZA POLİTİKASI AÇISINDAN HAKARET SUÇU
I. SUÇUN ÖZELLİKLERİ 435
A. Genel Olarak Suç Sosyolojisi ve Kriminoloji Açısından Hakaret 435
B. Yayımlanmış En Son Tarihli Adli İstatistikler Işığında Hakaret Suçu 437
II. SUÇ VE CEZA POLİTİKASI AÇISINDAN HAKARET SUÇU 440
A. Genel Olarak 440
B. Hakaret Suçunun Cezaya Liyakati ve Cezaya Muhtaçlığı 442
C. Bazı Gelişmiş Ülkelerde Şeref Hakkına Tecavüzün Sadece Özel Hukuk Müeyyideleri İle Korunması ve Dünyada Hakaret Suçunun Dekriminizasyonu Eğilimi Üzerine 447
1. Genel Olarak 447
2. Bu Husustaki Değerlendirme ve Düşüncelerimiz 455
Sonuç 491
EK: “AGİT” (OSCE) Devletlerinde Hakaret Suçu Düzenlemeleri 511
Kaynakça 513
Kavramlar Dizini 529
Yazarın Özgeçmişi 541