İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ 9

KISALTMALAR 19

GİRİŞ 21

BİRİNCİ BÖLÜM
İPTAL DAVASI VE İSPAT HAKKINDA GENEL KAVRAMLAR

§1. GENEL OLARAK TASARRUFUN İPTALİ DAVASI 23

I. İptal Kavramı ve Tasarrufun İptali Davası 23

A. Medenî Hukuk Anlamında İptal 23

B. İcra ve İflâs Hukuku Anlamında İptalin Medenî Hukuk Anlamında İptalden Farkları 29

1. İptal Hakkını Kullanan Bakımından 29

2. İptal Hakkının Dayandığı Temel ve İşlevi Bakımından 30

3. İptal hakkının Cüz’i Haleflere Etkisi Bakımından 32

II. Tasarrufun İptali Davasının Genel Olarak Koşulları ve Dayandığı Sebepler 34

A. Borçlunun Hukuki Fiili 34

B. Takibin Semeresiz Kalması 37

C. Alacaklının Cebri İcra İmkânının Kısıtlanması 41

III. Davanın Tarafları 43

A. Hacizdeki Tasarrufun İptali Davasında Davacı Sıfatı 44

1. Genel Olarak Hacizdeki Tasarrufun İptali Davasında Davacı Sıfatı 44

2. Aciz Vesikasının Davacı Sıfatının Belirlenmesindeki Önemi 44

B. İflastaki Tasarrufun İptali Davasında Davacı Sıfatı 47

1. İflâs İdaresi 47

2. Alacaklıların Tasarrufun İptali Davası Açabilmesi 49

3. Müflisin Yabancı Ülkede Bulunan Malvarlığı Değerlerinin İflâs Masasına Dahil Edilip Edilmeyeceği Sorunu ve Buna Bağlı Olarak Yabancı İflâs İdaresinin Davacı Sıfatı 51

4. Terekenin İflâs Hükümlerine Göre Paylaştırılması Halinde Mirasçıların Davacı Sıfatı 54

C. İptal Davasında Davalı 57

1. Davalı Sıfatını Aslen Haiz Olanlar 58

2. Davalı Sıfatını Yansıma Yoluyla Haiz Olanlar 61

IV. Yargılamanın Gösterdiği Temel Özellikler 61

A. Yargılama Usûlü 61

B. Hakimin Dilekçede Yer Alan İptal Sebebi ile Bağlı Olması 62

C. Hakimin Uyuşmazlığı Serbestçe Çözümlemesi 65

D. Özel bir Dava Şartı Olarak Aciz Vesikasının İbrazı ve İspat Bakımından Takibin Semeresiz Kalması ile İlgisi 66

1. Genel Olarak 66

2. Aciz Vesikasının Hukuki Niteliği 67

3. Kesin Aciz Vesikasının Etkileri 68

a. Maddi Hukuka İlişkin Etkileri 69

b. İcra Hukukuna İlişkin Etkileri 70

4. Geçici Aciz Vesikasının Etkileri 70

5. Borç Ödemeden Aciz Vesikasının İptal Davası Bakımından Özel Bir Dava Şartı Olması ve Aciz Vesikasının Dava Açmadaki Hukuki Menfaatin Tespitine Etkisi 71

V. Tasarrufun İptali Davasının Sonuçları 75

A. Genel Olarak 75

B. İşlem Lehdarı Üçüncü Kişinin Katlanma Yükümlülüğü 77

1. İptale Tabi İşlemin Paradan Başka Bir Değere İlişkin Olması ve Halen Üçüncü Kişinin Malvarlığında Bulunması Durumunda 77

2. İptale Tabi İşlemin Paraya İlişkin Olması veya Değerin Üçüncü Kişinin Malvarlığında Bulunmaması Durumunda 79

3. İptale Tabi İşlemin Bir Hak Devri veya Kurulmasına İlişkin Olması Durumunda 80

4. İyiniyetin İade Borcuna Etkisi 80

C. Borçlu ile İşlem Lehdarı Üçüncü Kişi Arasındaki İlişki 81

§ 2. İSPATA İLİŞKİN TEMEL KAVRAM VE KURUMLAR 84

I. İspat Kavramı 84

II. İspatın Konusu Olarak Vakıalar 84

A. Koşul Vakıa-Somut Vakıa 84

B. Müspet Vakıa-Menfi Vakıa 85

III. Karine Kavramı 86

A. Genel Olarak 86

B. Varsayım Kavramı 90

IV. Usûli Yükler 90

A. İspat Yükü 90

B. İddia Yükü 92

C. Somutlaştırma Yükü 92

D. Delil İkame Yükü 94

1. Genel Olarak 94

2. Belgeyi İbraz Etme Yükümlülüğünün Delil İkamesindeki Yeri 95

a. Davanın Tarafları Bakımından 95

b. Üçüncü Kişiler Bakımından 97

c. Belgeyi İbraz Yükümlülüğünün İptal Davasında Uygulama Alanı 98

V. İspat Türleri 99

A. Asıl İspat-Karşı İspat-Aksini İspat 99

B. Doğrudan İspat-Dolaylı İspat 99

VI. İspat Ölçüsü 100

İKİNCİ BÖLÜM
İPTAL DAVASININ İSPAT BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER

§3. İPTAL DAVASINA İLİŞKİN GENEL HUSUSLARIN İSPAT BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİK 103

I. Zarar 103

A. Genel Olarak 103

B. Zarara İlişkin Olarak Somut Olayda Ortaya Çıkması Muhtemel Alt Vakıalar 105

1. İcra Takip Semeresinin Azalması 105

2. Alacaklılardan Birinin Diğerine Göre Avantajlı Duruma Getirilmesi 107

3. Zarar ile İşlem Arasındaki İlliyet Bağı 111

C. Zarar Koşul Vakıası Bakımından Usûli Yükler 113

1. İspat Yükü 113

2. Delil İkame Yükü ve Kullanılabilecek İspat Araçları 113

3. Somutlaştırma Yükü 114

II. Takibin Semeresiz Kalması 115

A. Genel Olarak 115

B. Takibin Semeresiz Kalması Bakımından Usûli Yükler 117

1. İddia ve İspat Yükü 117

2. Delil İkame Yükü 118

3. Somutlaştırma Yükü 118

C. İspat Aracı Olarak Aciz Vesikasının Zarar ve Takibin Semeresiz Kalması Vakıası Bakımından Aranacak İspat Ölçüsüne Etkisi 119

III. İşlemin Kanunda Belirtilen Süre İçerisinde Gerçekleşmiş Olması 121

A. İptal Davasında “Hak Düşürücü” Süre 122

1. Genel Olarak 122

2. Davanın Hak Düşürücü Süre İçerisinde Açılmasına İlişkin İspat Faaliyeti 122

B. İptale Tabi İşlemin Gerçekleştiği Dönem 124

1. İsviçre Hukuku Bakımından Değerlendirme 124

2. Türk Hukuku Bakımından Değerlendirme 125

a. İİK m. 278 Bakımından Şüpheli Dönem 125

b. İİK m. 279 Bakımından Şüpheli Dönem 127

c. İİK m. 280 Bakımından Şüpheli Dönem 127

3. Görüşümüz 127

C. Şüpheli Dönemin İspatında Usûli Yükler 128

1. İspat Yükü 128

2. Delil İkame Yükü 129

3. Somutlaştırma Yükü 129

4. İspat Ölçüsü 131

§4. İVAZSIZ TASARRUFLARDAN KAYNAKLANAN İPTAL DAVASININ İSPAT BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 133

I. İspatı Gereken Koşul Vakıalar 133

A. Genel Olarak İptale Tabi Olan İvazsız Tasarruflar 133

B. Kanunun İptal Davası Bakımından Bağışlama Sonucuna Bağladığı Diğer Fiiller 135

1. Akrabalık İlişkisi Nedeniyle İptal Tabi Tasarruflar 135

2. Edimler Arasındaki Oransızlık Nedeniyle İptale Tabi Olan Tasarruflar ve Karma Bağış Kavramı 136

3. Karma Bağıştan Kaynaklanan İptal Davası 138

4. Kaydı Hayat Şartıyla İrat, Ölünceye Kadar Bakma veİntifa Hakkı Tesisi 140

II. İvazsız Tasarruflardan Kaynaklanan İptal Davasında Usûli Yükler 142

A. İddia ve Somutlaştırma Yükü 142

B. Delil İkame Yükü 145

C. İspat Yükü 147

D. İspat Ölçüsü 148

§ 5. ACİZ HALİNDE YAPILAN TASARRUFLARDAN KAYNAKLANAN İPTAL DAVASININ İSPAT BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 149

I. İspatı Gereken Koşul Vakıalar 149

A. Mevcut Borç İçin Önceden Taahhüt Edilmemiş Teminatın Verilmesi 149

B. Mutad Olmayan Ödeme Vasıtası ile Yapılan Ödemeler 154

C. Vadesi Gelmemiş Borç İçin Yapılan Ödemeler 156

D. Kişisel Hakların Kuvvetlendirilmesi İçin Tapuya

Verilen Şerhler 157

E. Borçlunun Borca Batık Olması 158

II. Aciz Halinden Kaynaklanan İptal Davasında Usûli Yükler 159

A. İddia ve Somutlaştırma Yükü 159

B. Delil İkame Yükü 161

C. İspat Yükü 163

D. İspat Ölçüsü 163

E. Kurtuluş Beyyinesi 164

§6. ZARAR VERME KASTI İLE YAPILAN TASARRUFLARDAN KAYNAKLANAN İPTAL DAVASININ İSPAT BAKIMINDAN GÖSTERDİĞİ ÖZELLİKLER 168

I. Genel Olarak 168

II. İspatı Gereken Koşul Vakıalar 171

A. Zarar Verme Kastı 171

B. İşlemin Diğer Tarafının Borçlunun Kastını ve

İçinde Bulunduğu Durumu Bilmesi 173

III. Zarar Verme Kastından Kaynaklanan İptal Davasında Usûli Yükler 175

A. İddia ve Somutlaştırma Yükü 176

B. Delil İkame Yükü 177

1. Genel Olarak 177

2. Zarar Verme Kastından Kaynaklanan İptal Davasına Özgü Karineler 178

a. Borçlunun Akrabaları Bakımından Getirilen Karine 178

b. Ticari İşletmenin Devri Bakımından Getirilen Karine 180

C. İspat Yükü 185

D. İspat Ölçüsü 186

§7. TASARRUFUN İPTALİ DAVASININ KARŞI DAVA OLARAK AÇILABİLECEĞİ BAZI ÖZEL DURUMLAR VE BU DURUMLARIN İSPAT BAKIMINDAN İNCELENMESİ 187

I. Hacizdeki İstihkak Davasında Malın Üçüncü Kişiye İntikalini Doğuran İşlemin İptali 187

A. Hacze Konu Malın Borçlunun Elinde Bulunması Halinde 187

B. Hacze Konu Malın Üçüncü Kişinin Elinde Bulunması

Halinde 190

II. Sıra Cetveline İtiraz 192

§8. TASARRUFUN İPTALİ DAVASINDA ÖZELLİK GÖSTEREBİLECEK BAZI DELİLLER 196

I. Ticari Defterler 196

A. Ticari Defterlerin Delil Olarak Kullanılabilmesinin Koşulları 200

B. Hukuk Muhakemeleri Kanununda Yer Alan Ticari Defterlerin İspat Gücüne İlişkin Hükmün Değerlendirilmesi ve Bu Hükmün İptal Davasındaki İşlevi 202

1. Ticari Defterlerin İspat Gücü 202

2. Ticari Defterlerle İspatın İptal Davasındaki

Uygulama Alanı 203

II. Şirket Toplulukları Bünyesinde Tutulan Bağlılık Raporlarının Delil Değeri 206

A. Şirketler Topluluğuna İlişkin Genel Bilgiler 206

B. Bağlılık Raporları 209

1. Bağlılık Raporunun Amacı 210

2. Bağlılık Raporunun Kapsamı 211

3. Bağlılık Raporlarının Sunulmasının Delillerin İbrazı Bakımından İncelenmesi 213

4. Bağlılık Raporlarının Delil Değeri 216

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İPTAL DAVASIYLA İLGİLİ VE BAĞLANTILI ÖZEL DURUMLARDA İSPATA İLİŞKİN ÖZELLİKLER

§ 9. MİRASÇILARIN ALACAKLILARININ KORUNMASI İÇİN AÇILACAK DAVALAR 220

I. Genel Olarak 220

II. Mirasçının Alacaklıları Tarafından Açılabilecek Tenkis Davası 222

A. Davanın Tarafları 222

B. Davanın Konusu ve İspata Konu Vakıalar 223

C. Tasarrufun İptali Davası ile Karşılaştırılması 224

III. Mirasçının Alacaklıları Tarafından Açılabilecek Mirasın Reddi İşleminin İptali Davası 225

A. Davanın Tarafları 226

B. Davanın Konusu ve İspata Konu Vakıalar 226

C. Tasarrufun İptali Davası ile Karşılaştırılması 228

§10. ŞİRKET TOPLULUĞUNDA ALACAKLI TARAFINDAN HÂKİMİYETİN HUKUKA AYKIRI KULLANILMASI HALİNDE AÇILABİLECEK TAZMİNAT DAVASI 230

I. Genel Olarak 230

II. Davanın Tarafları 231

III. İspata Konu Vakıalar 231

IV. Tasarrufun İptali Davası ile Karşılaştırılması 232

§ 11. HÜKMEN TESLİMİN ÜÇÜNCÜ KİŞİLERE ZARAR VERME AMACIYLA TAŞINIR REHİNİNDE UYGULANMASI 235

I. Genel Olarak 235

II. Teminat Amacıyla Yapılan İnançlı Temlikler Bakımından İİK m. 279 ve TMK m. 766’nın Uygulanabilirliği 236

§ 12. İCRA VE İFLAS KANUNU ANLAMINDA TAKASA İTİRAZ 239

I. Genel Olarak Takas ve İflastaki Yeri 239

II. Takasa İtiraz Edilebilecek Durumlar ve Tasarrufun İptali Davası ile Karşılaştırılması 242

§13. ANLAŞMALI BOŞANMA YOLUYLA MAL REJİMİNİN TASFİYESİ 244

I. İncelenecek Sorun 244

II. Türk Medeni Kanunu Kapsamında Alacaklıların Mal Rejiminin Tasfiyesinden Korunmaları 246

§14. MUVAZAA VE İNANÇLI İŞLEM 252

I. Muvazaa Nedeniyle Hükümsüzlük Davası 252

A. Muvazaanın Hukuki Niteliği, Taraflara ve Üçüncü Kişilere Etkisi 252

B. İptal Davası ile Muvazaa Nedeniyle Butlan Davasının Farkları 254

1. Türk/İsviçre Hukuk Sistemi ve Fransız Hukukunda Durum 254

2. Yargıtay’ın Yaklaşımı 257

3. Hukukumuz Bakımından Tasarrufun İptali ve Muvazaa Nedeniyle Hükümsüzlük Taleplerinin Terditli Olarak İleri Sürülmesi 259

4. Nispi Muvazaada Gizli İşlemin Tasarrufun İptali Davasına Konu Olup Olamayacağı Sorunu 264

II. İnançlı İşlemden Kaynaklanan Davalar 266

A. Saf İnançlı İşlemler 266

B. Karma İnançlı İşlemler 267

C. İnançlı Temliklerin İptal Davasının Konusunu Oluşturabilmeleri 267

1. Teminat Amacıyla Yapılan İnançlı Temlikler 269

2. Mutad Ödeme Vasıtası Dışında Kalan Borçlunun Yaptığı Ödemeler 272

SONUÇ 277

KAYNAKÇA 287