Ceza muhakemesinde gerekçeli karar hakkının anayasa mahkemesine bireysel başvuru yoluyla korunması / Zafer İçer.

Gerekçe - Gerekçeli karar - Gerekçeli karar hakkı - Gerekçeli karar kuralı - Gerekçe gösterme yükümlülüğü - Anayasa mahkemesi - Bireysel başvuru - Ceza muhakemesi - Kanun yolları

Yargı uygulamamızda son yıllarda hakkaniyete uygun yargılanma hakkına ilişkin hatalı uygulamalar ile birlikte, bu konudaki tartışmaların giderek arttığı gözlemlenmektedir. Adil yargılanma hakkı, demokratik bir toplum ve hukuk devleti olmanın en önemli simgelerinden biridir. Adil yargılanma hakkı içerisinde, hatalı ve hukuka aykırı uygulamalara konu oluşturan alt hakların en önemlilerinden biri de "gerekçeli karar hakkı"dır. Hakim ve mahkeme kararlarının gerekçeli olması, Anayasal ve yasal bir zorunluluk olup aynı zamanda bireyler bakımından temel bir hak olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu hak, hem Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6 ncı maddesi, hem de Anayasa'nın 36 ncı maddesi kapsamında, adil (hakkaniyete uygun) yargılanma hakkının bir unsuru olarak kabul edilmekte ve korunmaktadır. Yargı kararlarındaki gerekçelendirme sorununun, kanun yolları içerisinde etkili bir şekilde giderilememesi nedeniyle, Anayasa Mahkemesine bireysel başvuru yolu, gerekçeli karar hakkının korunması açısından önem kazanan bir hukuki imkan olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada, Anayasa Mahkemesi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararları çerçevesinde gerekçeli karar hakkının temel özellikleri, ceza muhakemesi bakımından yerine getirdiği fonksiyonlar ve unsurlarının yanı sıra, gerekçeli karar hakkının ihlali iddiasıyla Anayasa Mahkemesine yapılacak bireysel başvurularda kabul edilebilirlik şartları, birtakım karar türleri bakımından gerekçeli karar hakkının korunması ve bireysel başvuru yolunda gerekçeli karar hakkına yönelik ihlalin giderilmesi konuları incelenmiştir.