1980 dönemi Türk romanında yenilik arayışları / Yaren Ezgi Şen; thesis advisor Necmettin Turinay.

Tez (Yüksek Lisans)--TOBB ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Ağustos 2023.

1980-1990 arası yıllar edebiyatımızda roman türünün gelişimi açısından önemli bir kırılma ve yenilenme dönemidir. İlgili dönemin romanlarına yönelik eleştirilerde, dönem romanlarının genellikle 12 Eylül 1980 askerî darbesi ile ilişkilendirildiği görülür. Bu tespit yanlış olmamakla birlikte, büyük eksiklikleri de barındırır. Dolayısıyla 1980'li yıllarda yaşanan kültürel ve toplumsal gelişmeler, yeni edebî anlayışlar üzerine daha derin bir okuma yapılmasını gerektirir. Yeni yeni görülmeye başlayan postmodernizm, büyülü gerçekçilik, varoluşçuluk, Erich Fromm okumaları, fantastik ve masalsı anlatımlar, çoklu bakış açılarının öne çıkması ve yeni bir eleştiri anlayışının devreye girmesi dönem romanını anlamak için oldukça önemlidir. Bütün bunların yanı sıra, yazma sürecinin romanın mevzusu hâline getirilmesi de dönem romanlarının öne çıkan göstergeleri arasında yer alır. Söz konusu felsefi ve edebî anlayışlar, dönem insanının gerçekliği farklı farklı algılamasına sebep olurken, gerçeğin bireye göre çeşitlenmesi sanatçıları yeni arayışlara sevk eder. Bu tür yenilikler romanlarda, anlatıcı ve bakış açısı tekniklerinde de kendini gösterir. Dolayısıyla dönem zihniyetinde ortaya çıkan bu dönüşümün romanlara yansıması, anlatıcı ve bakış açısı merkezli bir okuma ile ortaya konmaya çalışılmıştır. Çalışmada dönemin edebiyat ortamı, sanat ve edebiyat yıllıkları, öne çıkan ödüller, ayrıca yeni eleştiri tutumları bir arada incelenmiştir.

The years between 1980-1990 are an important period of rupture and renewal in terms of the development of the novel genre in Turkish literature. In the criticism of the novels, it is seen that these of the period are generally associated with the military coup occured on September 12, 1980. Although this determination is not wrong, it also contains major deficiencies. Therefore, the cultural and social developments of the 1980s require a profound reading of new literary conceptions. The emerging postmodernism, magical realism, existentialism, Erich Fromm readings, fantastic and fairy-tale narratives, the prominence of multiple perspectives and the introduction of a new approach to criticism are particularly important for understanding the novel of the period. In addition to these, one of the most prominent characteristics of the historical novel is that it makes the process of writing itself the subject of the novel. While these philosophical and literary understandings cause the people of the period to perceive reality differently, the diversification of reality according to the individual leads artists to new searches. Such innovations in novels also manifest themselves in narrative and point of view techniques as well. Therefore, the reflection of this transformation emerging in the period mentality onto novels has been tried to be revealed with a narrator and point of view centred reading. In the study, the literary atmosphere of the era, arts and literature yearbooks, prominent awards, as well as new critical attitudes have been collectively examined.