Tez (Yüksek Lisans)--TOBB ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Aralık 2021.

Türk edebiyatında romancılığı ve hatıra yazarlığı ile tanınan Abdülhak Şinasi Hisar'ın Mütareke döneminde deneme ve tenkitler yazmaya başladığı bilinmektedir. Bu çalışmada Abdülhak Şinasi'nin deneme ve tenkitleri üzerine bir inceleme gerçekleştirilmeden önce onun bir münekkit olarak yazı hayatına başladığı dönemde öne çıkan eleştirmenlerle arasında ilgiler kurulmaktadır. Böylelikle Abdülhak Şinasi'nin edebî eserin "ruhuna nüfuzu" esas alan tenkit anlayışının dönemi içindeki özgünlüğüne dikkat çekilir. Buna ek olarak Hisar'ın hem tenkitçiliği hem de sanat anlayışı hakkında edebiyat ve sanat çevrelerinin değerlendirmelerine de yer verilerek Abdülhak Şinasi'nin eleştirmenliği iki farklı noktadan ele alınmaktadır. Ayrıca çalışmada Hisar'ın düşünce dünyasını şekillendiren Bergson felsefesinin deneme ve tenkitlerine yansımaları tespit edilerek Abdülhak Şinasi'nin tenkit anlayışı, romanın teorik meselelerine bakışı üzerinde de durulur. Bu bağlamda Hisar'ın tenkide, romana, şiir, tiyatro gibi sanatın türlü kollarına bakışı bir eseri tenkit ederken hangi noktalara dikkat ettiği hakkında değerlendirmeler yapılmaktadır.

It is known that Abdülhak Şinasi Hisar, who is known for his novelist and memoir writing in Turkish literature, started to write essays and criticisms during the Armistice period. In this study, before an examination of Abdülhak Şinasi's essays and criticisms is carried out, relations are established between him and the prominent critics when he started his writing career as a critic. Thus, attention is drawn to the originality of Abdülhak Şinasi's understanding of criticism, which is based on the penetration into the soul of the literary work, in its period. In addition, the criticism of Abdülhak Şinasi is discussed from two different points, by including the evaluations of literary and art circles about Hisar's criticism and understanding of art. Also, Abdülhak Şinasi's understanding of criticism and his view on the theoretical issues of the novel are emphasized by determining the reflections of Bergson's philosophy, which shaped Hisar's world of thought, on his essays and criticisms in the study. In this context, evaluations are made about Hisar's view of various branches of art such as criticism, novel, poetry, and theater, and which points he pays attention to while criticizing a work.