Tez (Doktora)--Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Aralık 2001

Türk kültür hayatında önemli bir yere sahip olan Divan Edebiyatı üzerine bir çok araştırma yapılmış olmasına rağmen daha fazla araştırmanın yapılması gerektiği inancındayız. Kültür ve edebiyat tarihimizin vesikaları olan eserler incelenmeyi beklemektedir. Biz bu düşünceden hareket ederek, 1 5. yüzyılda Afyon'da yaşamış olan Abdurrahim Karahisâri'yi ve Vahdetnâme adlı eserini inceleyip değerlendirdik. Araştırmamızda öncelikle Abdurrahim Karahisâri'yi ele aldık. Şairlerimizin hayatları hakkında bilgi veren kaynak eserlerde Karahisâri hakkında yeterli bilgj bulamadık. Bu nedenle Karahisâri'nin hayatını, şeyhi Akşemseddin'den bahseden eserlerden ve dolaylı yollardan araştırdık. Tespit ettiğimiz bilgileri Vahdetnâme adlı eserinden çıkardığımız sonuçlarla birleştirerek değerlendirdik. Abdurrahim Karahisâri'nin hayatı, kişiliği, edebi kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verdik. Karahisâri'nin en önemli özelliği, mutasavvıf bir şair olmasıydı. Vahdetnâme adlı eseri de tasavvufi bir eser olduğu için şairi daha çok bu yönüyle ele aldık. Çalışmamızın ikinci aşaması şairin Vahdetnâme adlı eseri üzerine oldu. Eserin yurt için de on altı, yurt dışında beş olmak üzere yirmi bir yazma nüshasını tesbit ettik. Yurt dışındaki dört nüsha dışında bütün nüshaları bizzat görerek inceledik. İncelememiz sonucunda yedi nüshayı tenkitli metnimizi meydana getirmek amacıyla seçtik. Bu nüshaları birbiriyle karşılaştırarak nüsha farklarını dipnotlarda gösterdik. Burada beyitlerin numaralarını dipnot numarası olarak kullandık. Vahdetnâme'deki Arapça başlıklar ile müstakil olarak kaydedilmiş olan âyet ve hadisleri de ayrı bir dipnot numarası ile gösterdik. Arapçakısımların, âyet ve hadislerin Türkçe tercümelerini de dipnotlarda verdik. Vahdetnâme'yi klasik mesnevi planına göre değerlendirdik. Eserden şairin kişiliği ile ilgili bilgileri çıkararak değerlendirdik. Ayrıca eseri şekil yönünden de inceledik. Bibliyografya kısmına çalışmamızda bize ışık tutan, Karahisâri ve eserleri hakkında bilgi veren kaynak kitap ve çalışmalıarı aldık. Çalışmamızda Karahisâri'nin eserlerinden söz ederken künyelerini de verdiğimiz için, bunları bibliyografyaya almadık. Ayrıca bir dizin çalışması yaparak, dini-tasavvufi terimleri, kişi ve yer adlarını alfabetik sırayla dizine aldık. Sayfa numarası yerine kelimelerin bulundukları beyitlerin numaralarını verdik. Çalışmamızla Abdurrahim Karahisâri'nin hayatına, edebi kişiliğine ışık tuttuğumuza ve Vahdetname'sini araştırmacıların istifadesine sunduğumuza inanıyoruz.

This study is the life of Abdurrahim Karahisari and his literatual personality, his works and make-up of the editional-criticsm and preperation of the indexes of words in the mesnevi named Vahdetname that belongs to Abdurrahim Karahisari who lived in Afyon in the 15th century. The Introduction section of the study contains information about the life of Abdurrahim Karahisari, his works, Vahdetname and its manuscripts. We heve a limited knowledge of the life of Karahisari. The acquried sources notify him as a scholar, a mistic person and as the Khalife of Akşemseddin, tutor of Fatih Sultan Mehmed. We have his four wors at present, of wihich names are: 1. Münyetü'l-ebrar ve Günyetü'l-ahyar, 2. Tercüme-i Kaside-i Bürde, 3. Risale fi Eşrâti's-sâ'a 4. Vahdetname In text section the edition-critical and transcripted work, which has been made from seven hand-written coppies of Vahdetname is presented. We compared U1 (Istanbul Univ. Library, Turkish Manuscrirts Division, nu. 808), SM (Siileymaniye Library Mihrişah Sultan Section, nu. 281), YB (Siileymaniye Library, Script Assigned Section, nu. 384), DB (Siileymaniye Library, Düğümlü Baba Section, nu. 384), M (Konya Mevlana Museum Library, Script Work Section, nu. 5810), MK (National Library Yz. A. 2592) and A's (Austria National Library, Script Work Section, nu. 1973) copies to each other and we presented their differences in footnotes. We have translated Arabic headlines, verses and prophet Muhammed's words into Turkish and have written them in footnotes. And we have written religious, mystical terms and name of persons and places in Index section in alphabetical turn. In Bibliography section the work that were utilized in the study of Abdurrahim Karahisari's life and work. We have not taken Karahisari's work in this section because we have taken it in our study of his work section.