The effect of new technologies on architectural design, production and architect's role in contemporary architecture; changing thinking sets in architecture / Ayşe Selcan Şimşek ; thesis advisor Murat Sönmez.

Tez (Yüksek Lisans)--TOBB ETÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Şubat 2025.

Mimarlık, teknolojik, sosyal, ekonomik ve kültürel dönüşümler tarafından sürekli olarak şekillenen ve evrim geçiren bir disiplindir. Bu dönüşümler, mimari süreçleri yeniden tanımlarken, bu gelişmelerin mimari düşünce ve pratiği nasıl etkilediğini incelemek önemli hale gelmektedir. Bu çalışma, düşünce setleri kavramını ele alarak, bu bilişsel ve metodolojik çerçevelerin güncel mimari tasarım, üretim süreçleri ve mimarın rolünü nasıl yeniden tanımlayabileceğini araştırmaktadır. Düşünce setlerinin oluşumu ve evrimi incelenerek, çağdaş mimari yöntemler ve mesleki pratikler üzerindeki olası etkilerini eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmek amaçlanmaktadır. Araştırma, çağdaş düşünce setlerinin entegrasyonunun mimarlıkta bir paradigma değişimi mi yoksa mevcut metodolojilerin bir evrimi mi olduğunu irdelemektedir. Bu çalışma, çok katmanlı bir araştırma metodolojisi benimseyerek kapsamlı bir literatür taraması, paradigma değişimlerinin kronolojik haritalandırılması ve deneysel bir vaka çalışmasını içeren bir yaklaşım sunmaktadır. Literatür taraması, düşünce setlerinin kuramsal temellerini ortaya koyarak, bu kavramın tarihsel gelişimini ve tasarım metodolojileri üzerindeki etkilerini incelemektedir. Kronolojik haritalandırma yöntemi, düşünce setlerinin evrimindeki kritik dönüm noktalarını belirleyerek, mimari pratik üzerindeki dönüştürücü etkilerini anlamayı amaçlamaktadır. Deneysel vaka çalışması ise, TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi Mimarlık Bölümü'nde yürütülen "st1 | y ı k ı m e k i b i" Mimari Tasarım Stüdyosu bağlamında gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda, önerilen yeni tasarım dili ve çağdaş mimari düşünce seti pratikte ele alınmış ve tasarım metodolojileri üzerindeki etkileri test edilmiştir. Çalışma, önerilen düşünce setinin doğrusal olmayan beş aşamalı bir süreç olarak nasıl yapılandırıldığını ve mimari düşünme ile mekânsal üretimi nasıl yeniden tanımlayabileceğini incelemektedir. Bu çerçevede, önerilen düşünce setinin mimari tasarım süreçlerine nasıl yön verdiği analiz edilerek, yenilikçi, uyarlanabilir ve teknoloji odaklı çerçeveler aracılığıyla çağdaş mimari metodolojilerin yeniden yapılandırılmasına ilişkin ampirik bulgular sunulmaktadır. Bununla birlikte, bu çalışma çağdaş düşünce setlerinin geleneksel sınırlamaları aşma potansiyelini ele alarak, mimari tasarıma daha dinamik ve süreç odaklı bir yaklaşım kazandırabileceğini tartışmaktadır. Önerilen beş aşamalı düşünce seti modeli, mikro kuram, düşüncenin temsili, olanakların araştırılması, mimari program ve ölçek, mekânın üretimi gibi temel bileşenleri içeren yapılandırılmış ancak esnek bir metodoloji sunmayı hedeflemektedir. Bu model, mimari pratiğin kapsamını geleneksel yöntemlerin ötesine taşıyarak, tasarımı keşif odaklı ve disiplinlerarası bir süreç olarak konumlandırmayı ve gelişen teknolojik ve kavramsal değişimlere yanıt verebilen bir çerçeve oluşturmayı amaçlamaktadır. Kesin ve sabit bir çerçeve sunmak yerine, bu araştırma evrimsel bir bakış açısı önererek, gelecekteki çalışmalar ve tartışmalara katkı sağlayabilecek esnek bir perspektif sunmaktadır. Düşünce setlerini kavramsal ve metodolojik bir temel olarak ele alan bu çalışma, dijitalleşmenin mimari tasarım süreçleri üzerindeki etkisini eleştirel bir yaklaşımla değerlendirerek, dijital çağda mimarlığın yönelimleri hakkında yeni sorular ortaya koymayı ve mimari düşünce ile pratiğin geleceğine ilişkin ilerici bir söyleme katkıda bulunabilir.

Architecture is a continuously evolving discipline shaped by technological, social, economic, and cultural transformations. As technological, social, economic, and cultural transformations reshape architectural processes, it becomes essential to examine how these developments influence architectural thought and practice. This study explores the concept of thinking sets—cognitive and methodological frameworks that may redefine contemperory architectural design, production, and the architect's role. By investigating the formation and evolution of thinking sets, the research aims to provide a critical understanding of their potential impact on contemporary architectural methodologies and professional practices. The research explores whether integrating contemperory thinking sets represents a paradigm shift in architecture or an evolution of existing methodologies. The study employs a multifaceted research methodology, integrating a comprehensive literature review, chronological mapping of paradigm shifts, and an experimental case study within the "st1 | y ı k ı m e k i b i" Architectural Design Studio at TOBB University of Economics and Technology. The literature review establishes the theoretical foundation of thinking sets, exploring their historical development and influence on design methodologies. The chronological mapping method identifies key turning points in the evolution of thinking sets, providing insights into their transformative impact on architectural practice. The case study examines the proposed new design language and contemporary architectural thinking set in practice, testing its implications on design methodologies within the "st1 | y ı k ı m e k i b i" Architectural Design Studio at TOBB University of Economics and Technology. This experimental framework explores how the proposed thinking set, structured as a non-linear five-phase process, redefines architectural cognition and spatial productionBy analyzing how this proposed thinking set influenced architectural design processes, the study provides empirical insights into how contemporary architectural methodologies can be restructured through innovative, adaptive, and technology-driven frameworks. Furthermore, this study examines the potential of contemporary thinking sets to challenge traditional constraints, fostering a more dynamic, process-oriented approach to architectural design. The proposed five-phase thinking set model aims to provide a structured yet adaptable methodology for engaging with micro theory, representation of thought, search for possibilities, architectural program and size, and production of space. This approach can expand the scope of architectural practice beyond conventional methods, positioning design as an exploratory and interdisciplinary process that responds to emerging technological and conceptual challenges. Rather than presenting a definitive framework, this research proposes an evolving perspective that can inform future studies and discussions on how architects may critically engage with digital advancements. By situating thinking sets as a conceptual and methodological foundation, the study can contributing to a progressive discourse on the future of architectural thought and practice by raisingnew questions about architecture's trajectory in the digital age.