Onyedinci Baskıya Önsöz
7
C. Ceza Hukukunun Görevi
29
D. Suç Politikası, Kriminoloji, Kriminalistik, Ceza Hukuku Dogmatigi
32
E. Hukuk Düzenin Bir Parçası Olarak Ceza Hukuku
33
F. Ceza Hukukunun Alt Bölümleri
34
2. Şekli Ceza Hukuku (Ceza Muhakemesi Hukuku)
35
II. CEZA HUKUKUNA EGEMEN OLAN İLKELER
36
A. Hukuk Devleti İlkesi
36
1. İnsan Haklarının Gerçekleştirilmesi
36
2. Adaletin Sağlanması
37
3. Güvenliğin Temin Edilmesi
37
B. İnsan Onurunun Korunması (Dokunulmazlığı) İlkesi (Ümanizm)
37
a. Belirlilik (lex certa)
42
b. Aleyhe Kanunun Geçmişe Yürümesi Yasağı (lex praevia)
43
c. Kıyas (Benzetme) Yasağı (lex stricta)
44
d. Örf ve Adete Dayanarak Suç ve Ceza Yaratılması Yasağı (lex a)
45
2. İdarenin Düzenleyici İşlemleriyle Suç Yaratılması
46
2. İki Şeritli Yaptırım Sistemi
50
I. İLKEL (DEVLET ÖNCESİ) CEZA HUKUKU DÖNEMİ
53
II. CERMEN VE FRANKLAR DÖNEMİ
54
VI. MÜŞTEREK CEZA HUKUKU
56
VII. AYDINLANMA DÖNEMİ
57
§ 3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YORUM
I. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
63
2. TCK ile Yan Ceza Kanunları Arasındaki İlişki
63
3. Sürekli ve Süreli Ceza Kanunları
64
4. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmeleri
64
5. Ceza Kanunlarının Yürürlükten Kaldırılması (İlgası)
65
6. Metrûkiyet (Kullanılmazlık)
65
A. Ceza Hukukunda Yorum
66
D. Yorumda Kullanılan Araçlar
69
§ 4. CEZA HUKUKUNUN UYGULAMA ALANI
I. YER BAKIMINDAN UYGULAMA –ULUSLARARASI CEZA HUKUKU
71
1. Mülkilik (Ülkesellik) Sistemi
72
c. Suçun İşlendiği Yer
77
2. Şahsilik (Kişisellik) İlkesi
90
a. Faile Göre Kişisellik İlkesi
90
b. Mağdura Göre Kişisellik
94
3. Koruma (Gerçeklik) İlkesi
96
4. Evrensellik (Adalet) Sistemi
98
5. Temsile Dayalı Evrensel Yetki (İkame Yetki)
103
C. Yabancı Ülke Ceza Kanununun Değeri
104
D. İnfazın Aktarılması
106
E. Soruşturma ve Kovuşturmanın Aktarılması
107
G. Devletler Ceza Hukuku
135
II. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA
136
B. Maddî Nitelikteki Ceza Kuralı Dışındaki Kurallarda Zaman Bakımından Uygulama
137
1. Ceza Muhakemesi Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması
137
2. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
138
3. İnfaza İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
138
4. Zamanaşımına İlişkin Kuralların Zaman Bakımından Uygulanması
139
C. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı
139
2. Lehe Kanunun Geçmişe Etkisinin Geçerli Olmadığı Durumlar
142
a. Geçici ve Süreli Ceza Kanunları Açısından
142
b. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geriye Yürümesi Yasağı
143
c. Lehe Olan İçtihadı Birleştirme Kararının Etkisi
144
3. Lehe Kanunun Belirlenmesi
144
III. KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA
145
1. Cumhurbaşkanının Sorumsuzluğu
145
2. Mutlak Yasama Dokunulmazlığından Yararlananlar
149
c. Mutlak Yasama Dokunulmazlığının İstisnası
151
3. Diplomatlık Dokunulmazlığından (Yargı Bağışıklığından) Yararlananlar
152
4. Dokunulmazlığı (Yargı Bağışıklığı) Bulunan Bazı Yabancı Asker Kişiler
155
A. Suç Genel Teorisinin Konusu ve İşlevi
159
B. Suç Oluşturan Hukuka Aykırılıklar– Suç Oluşturmayan Hukuka Aykırılıklar
159
C. Hukuka Aykırı Oldukları Halde Suç Oluşturmayan Fiiller
160
2. Güvenlik Tedbirini Gerektiren Fiiller
161
3. İdari Yaptırımı Gerektiren Fiiller
162
a. Disiplin Cezası Gerektiren Fiiller
162
C. Tipiklik Dışında Kalan Cezalandırmaya Etkili Koşullar
168
1. Objektif Cezalandırılabilme Koşulları
169
2. Kişisel Cezasızlık Nedenleri
171
3. Ceza Muhakemesi Şartları
171
ae. Yabancı Hükümetin İstemi (Şikâyeti)
178
af. Önödemenin Yerine Getirilmemesi
178
ad. Uzlaştırmanın Gerçekleşmemesi
179
b. Yargılama Şartları
182
ba. Sanığın Hazır Bulunması
182
bb. Sanığın Akıl Hastası Olmaması
182
bc. Öteki Yargılama Şartları
183
2. Tipiklik–Hareket İlişkisi
187
3. Tipiklik–Hukuka Aykırılık İlişkisi
187
4. Tipikliğin Unsurları
188
dd. Hareketi Açıklayan Teoriler
195
dda. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi
195
ddb. Amaçcı (Final) Hareket Teorisi
196
ddc. Sosyal ve Kişisel Hareket Teorisi
196
df. Hareketin Şekli Bakımından Suçlar
199
dfa. Bağlı Hareketli Suç
199
dfb. Serbest Hareketli Suç
200
dfdb. İcra–İhmal Ayırımı
200
dfdc. İhmal–Taksir Ayırımı
202
dfdd. Gerçek İhmali Suçlar
203
dfde. Görünüşte İhmali Suçlar (İhmal Suretiyle İcra Suçları)
203
dfdeb. İhmali Davranışın İcrai Davranışa Eşdeğer Sayılması
204
dg. Hareketin Sayısı Bakımından Suçlar
210
dga. Seçimlik Hareketli Suçlar
210
dgb. Tek Hareketli Suç– Birden Fazla Hareketli (=Çok Hareketli) Suç
211
eb. Netice Bakımından Suçlar
211
eba. Neticeli Suçlar – Salt Hareket Suçları
211
ebb. Ani Suçlar–Kesintisiz Suçlar
213
ebc. Zarar Suçu–Tehlike Suçu
215
ebd. Kalkışma Suçları (= Unternehmensdelikte)
216
f. Nedensellik ve Objektif İsnadiyet
217
fb. Nedensellik Bağlantısı
218
fba. Nedensellik Bağlantısının Saptanması
218
fbba. Alternatif Nedensellik
221
fbbb. Kümülatif Nedensellik
221
fbbc. Nedenselliğin Atipik Gelişimi
222
fbbd. Varsayılan Nedensellik
222
fbbe. Öne Geçen Nedensellik
222
fbf. Şart Teorisine Göre Nedensellik Bağlantısı Kesilmez
223
fc. Objektif İsnadiyet
223
fcc. Objektif İsnadiyet Formülü
224
fcd. Objektif İsnadiyet Kriterleri
225
fce. Tipiklik Açısından Önemli Riziko
225
fcf. Riziko Bağlantısı
226
fcg. Sorumluluk Prensibi
227
fch. Yükümlülüğe Aykırılık Bağının Bulunmaması (Yükümlülüğe Uygun Alternatif Davranışın da Neticeyi Gerçekleştirecek Olması)
228
2. Hukuka Uygunluk Nedenleri
231
a. TCK’da Düzenlenen Hukuka Uygunluk Nedenleri
234
aa. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi (TCK m. 24/1)
234
ab. Yetkili Merciin Emrini Yerine Getirme (TCK m. 24/2–4)
235
ac. Meşru Savunma (TCK m. 25/1)
239
aca. Saldırıya İlişkin Koşullar
239
acab. Saldırının Hakka Yönelik Olması
242
acac. Saldırının Halen Var Olması
243
acb. Savunmaya İlişkin Koşullar
244
acba. Savunmada Zorunluluk Bulunması
245
acbb. Savunma ile Saldırı Arasında Oran Bulunması
247
acbc. Savunma İradesi
248
ad. Zorunluluk (Iztırar, Çaresizlik) Hali (TCK m.25/2)
249
ada. Tehlikeye İlişkin Koşullar
251
adaa. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Bulunması
251
adab. Tehlikenin Hakka Yönelik Olması
252
adac. Tehlikeye Bilerek (Kasten) Sebebiyet Verilmemesi
253
adad. Tehlikeye Karşı Koyma Yükümlülüğünün Bulunmaması
253
adb. Korunmaya İlişkin Koşullar
253
adba. Tehlikeden Başka Türlü Korunma Olanağının Bulunmaması
253
adbb. Tehlike ile Korunma Arasında Oran Bulunması
254
adbc. Korunma İradesi
254
ae. Hakkın Kullanılması (TCK m. 26/1)
254
aeb. Hakkın Kullanılması Durumları
255
aeba. Mal İçin Meşru Savunma, Zilyetliğin Korunması
256
aebaa. Mal İçin Meşru Savunma
256
aebab. Zilyetliğin Korunması
257
aebb. Bir İş, Meslek, Sanat, Bilim veya Spor Faaliyetinin İcrası
257
aebbb. Ticarî ve/veya Sınaî Faaliyette Bulunma Hakkının İcrası
259
aebbc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası
259
aebbd. Hekimlik Mesleğinin İcrası
260
aebbe. Öteki İş ve Mesleklerin İcrası
261
aebbf. Sanatın İcrası
261
aebbg. Bilimin İcrası
262
aebbh. Spor Faaliyetlerinin İcrası
263
af. İlgilinin (Mağdurun) Rızası (TCK m. 26/2)
263
afba. Mağdurun Üzerinde Mutlak Surette Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı
265
afbb. Rızayı Açıklayan Kişinin Buna Yetkili Olması
266
afbc. Rızanın Açıklanması
267
afbd. Fiilin Rızaya Dayalı Olması
270
b. TCK’da Düzenlenmeyen Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak İzin Verilen Risk
270
bb. Riziko İçeren Kurtarma Faaliyetleri
271
bc. Fiilin Sosyal Uygunluğu
271
c. Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Yükümlülükler Çatışması
272
3. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması
273
2. Kusur Yeteneği (İsnad Kabiliyeti)
281
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman
282
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Durumlar
287
cb. Sağır ve Dilsizlik
289
bab. Kastın Bulunması Gereken Zaman
295
bacc. Olası (Dolaylı) Kast (=dolus eventualis)
301
bacd. Alternatif Kast–Kümülatif Kast (dolus alternativus–dolus cumulativus)
305
bace. Tipikliğin Subjektif Nitelikteki Diğer Unsurları (Özel Kast)
307
bacf. Yoğun Kast (Düşünce Kastı, Tasarlama, Taammüd) – Ani Kast
308
bbba. Kanunda Fiilin Taksirle İşlenebileceğinin Gösterilmiş Olması
313
bbbb. Kastın Bulunmaması
313
bbbc. Dikkat ve Özen Yükümlülüğüne Aykırılık
313
bbbd. Neticenin Öngörülebilir Olması
315
bbbe. Taksirli Suçlarda Objektif İsnadiyet
316
bbbf. Taksirli Suçlarda Kusur
317
bbc. Taksirli Suçlarda Özellik Gösteren Durumlar
319
c. Netice Yüzünden Ağırlaşan Suçlar
320
cb. Ağır Netice Bakımından En Azından Taksir Düzeyinde Kusur Bulunması
322
cbb. “En Azından” Taksirle Hareket Etme
323
cc. Nedensellik ve Objektif İsnadiyet
324
cd. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Suç Ortaklarının Ağır Neticeden Sorumluluğu
325
ce. Netice Yüzünden Ağırlaşan Suçlara Teşebbüs
326
d. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler
327
da. Kusuru Ortadan Kaldıran Nedenler ve Mazeret Nedenleri
327
dada. Genel Olarak Yanılma
330
dadb. Tipiklikte Yanılma
330
dadbb. Suçun Konusunda Yanılma (=error in persona vel objecto)
332
dadbc. Sapma (Aberratio ictus)
334
dadbd. Nedensellik Bağlantısında Yanılma
337
dadbe. Suçun Nitelikli Hallerinde Yanılma
338
dadc. Ceza Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Gerçekleşme Koşullarında Yanılma
339
dadd. Haksızlık Yanılması
341
dade. Tipiklik Dışında Kalan Cezalandırmaya Etkili Koşullarda Yanılma
343
db. Kusurluluğu Azaltan Neden Olarak Haksız Tahrik
343
dbb. Hukuksal Niteliği
347
dbcb. Hiddet (Öfke) veya Şiddetli Elem (Üzüntü)
351
dbdc. Suçun Hiddet veya Şiddetli Elemin Etkisi Altında İşlenmesi
352
dbd. Haksız Tahrikin Bazı Kurumlarla Birlikte Uygulanabilmesi Olanağı
355
dbda. Haksız Tahrik ve Tasarlama
355
dbdb. Haksız Tahrik ve Suçun Konusunda Yanılma ve Sapma
355
dbdc. Haksız Tahrik ve Takdiri İndirim Nedenleri
355
dbdd. Haksız Tahrik ve Kan Gütme Saiki
355
dbde. Haksız Tahrik ve Töre Saiki
356
§ 6. SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
B. Teşebbüsün Cezalandırılma Nedeni
360
2. Hareketin Tipikliği Gerçekleştirmeye Elverişli Olması
366
3. Doğrudan Doğruya İcraya Başlama
366
4. Fiilin Failin Elinde Olmayan Nedenler Yüzünden Suçun Tamamlanmaması
372
G. Elverişsiz Teşebbüs (İşlenemez Suç)
387
1. Tanımı ve Cezalandırılmama Nedeni
387
2. Aracın Elverişsizliği
389
3. Suçun Konusunun Bulunmaması
391
4. Sözde Suç (Kuruntu Suç) ve İşlenemez Suçtan Farkı
391
5. Elverişsiz Teşebbüsün (İşlenemez Suçun) Cezası
392
A. Suç Çokluğu–Suç Tekliği Kavramı
393
a. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi
395
b. Suçların Değişik Zamanlarda İşlenmesi
397
c. Suçların “Aynı Kişiye” Karşı İşlenmesi
398
d. İşlenen Birden Fazla Suçun TCK m. 43/3’te Sayılan Suçlardan Birisi Olmaması
399
e. Birden Fazla Suçun Tek Suç İşleme Kararına Dayanması
400
C. Bileşik (Mürekkep) Suçlar
401
E. Kanunların Tekliği (Görünüşte İçtima)
404
1. Özel–Genel Norm İlişkisi
405
2. Asıl–Yardımcı Norm İlişkisi
406
3. Tüketen–Tüketilen Norm İlişkisi
407
B. Fail – Yardım Eden Ayırımı
410
1. Biçimsel Objektif Teori
410
2. Maddi Objektif Teori
410
3. Sübjektif Teoriler
411
4. Fiile Egemenlik Teorisi
411
1. Doğrudan (Tek Başına) Faillik
413
2. Birlikte (Müşterek) Faillik
416
ba. Aynı Fiile İşlemeye Yönelik Ortak Karar
416
bb. Fiilin Birlikte İşlenmesi
418
b. Dolaylı Faillik Durumları
422
aa. Baskın Bilgi Nedeniyle Dolaylı Faillik
422
aaa. Tipiklik Düzeyinde Dolaylı Faillik
423
bbb. Hukuka Aykırılık Düzeyinde Dolaylı Faillik
424
ccc. Kusur Düzeyinde Dolaylı Faillik
424
bb. Araç Kişinin Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Gerçekleşme Koşullarında Yanılması
426
D. Suç Ortaklığı (Şeriklik)
427
2. Cezalandırılma Nedeni
427
3. İştirakte Bağlılık Kuralı
427
4. Suç Ortaklığı (Şeriklik) Türleri
430
ac. Failin Azmettirenin İradesi Dışına Çıkması
433
ae. Sonuçsuz Kalan Azmettirme
435
af. Azmettiren İçin Cezanın Ağırlaştırılmasını Gerektiren Hal
435
ag. Azmettirmeye Azmettirme, Birlikte Azmettirme, Dolaylı Azmettirme
436
bb. Yardımın Nedenselliği
439
E. Nitelikli Hallerin Suç Ortaklarına Geçişi
441
§ 7. CEZA VE GÜVENLİK TEDBİRLERİ
B. Cezanın Özellikleri, Amacı, İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler
447
1. Cezanın Özellikleri
447
a. Mutlak Ceza Teorileri
447
b. Nisbi Ceza Teorileri
449
c. Birleştirici Teoriler
451
3. İyi Bir Cezada Bulunması Gereken Nitelikler
452
aa. Ağırlaştırılmış Ömür Boyu Hapis Cezası
455
bb. Ömür Boyu Hapis Cezası
456
cc. Süreli Hapis Cezası
456
cca. Uzun Süreli Hapis Cezası
456
ccb. Kısa Süreli Hapis Cezası
458
ccbb. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Sakıncaları
459
ccbc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının İnfazı
460
ccbca. Karşılaştırmalı Hukuk
460
ccbd. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Tedbirler
462
ccbda. Karşılaştırmalı Hukukta
462
ccbdb. Türk Hukukunda
466
aa. Hapis Cezasının Ertelenmesi
474
aac. Hukuksal Niteliği
476
aaea. Ertelemeye Konu Hapis Cezasının Belirli Bir Tür ve Ağırlıkta Olması
478
aaeb. Hükümlünün Geçmişine İlişkin Koşul: Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olmak
481
aaec. Sübjektif Koşul: Yeniden Suç İşlenmeyeceği Konusunda Mahkemeye Kanaat Gelmiş Olması
483
bb. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması
488
bba. Kavram ve Hukuksal Nitelik
488
bbc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararı
493
bbd. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kararının Sonuçları
494
d. Hapis Cezalarının İnfazının Geri Bırakılması
495
aa. Hastalık Nedeniyle İnfazın Geri Bırakılması
495
bb. Hükümlünün İstemiyle İnfazın Geri Bırakılması
496
bba. Cezanın Belirli Bir Kısmının İnfaz Kurumunda Çekilmiş Olması
497
cc. Koşullu Salıvermeden Yararlanmayacak Olanlar
500
dd. Koşullu Salıverme Kararı
502
ff. Koşullu Salıverme Kararının Geri Alınması
507
3. Cezanın Saptanması
515
a. Somut Cezanın Belirlenmesi
515
b. Cezaların Hesaplanması
519
c. Takdiri İndirim Nedeni
519
d. Cezaların Toplanması
523
e. Özgürlüğün Sınırlandırıldığı Sürenin Ceza Mahkûmiyetinden İndirilmesi
524
bba. Kişi Özgürlüğü Sınırlama Sonucunu Doğuran Bir Tedbire Başvurulması
524
bbb. Ceza Mahkumiyeti
525
cc. İndirimin Gerçekleştirilmesi ve İndirim Oranı
526
III. GÜVENLİK TEDBİRLERİ
528
a. Eşya Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 54/1)
536
aa. Bir Eşya Mevcut Olmalıdır
536
ab. Eşya İyi Niyetli Üçüncü Kişilere Ait Olmamalıdır
537
ac. Kasten İşlenmiş Bir Suç Olmalıdır
537
b. Üretimi, Bulundurulması, Kullanılması, Taşınması, Alım ve Satımı Suç Oluşturan Eşyanın Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 54/4)
540
ba. Bir Eşya Söz Konusu Olmalıdır
540
bb. Eşyanın Üretimi, Bulundurulması, Kullanılması, Taşınması, Alım ve Satımı Suç Oluşturmalıdır
540
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları (TCK m. 55)
540
D. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri
541
E. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri
542
a. Gerçek Tekerrür–Varsayılan Tekerrür
546
b. Genel Tekerrür–Özel Tekerrür
546
c. Süreli Tekerrür–Süresiz Tekerrür
547
d. Ulusal Tekerrür – Uluslararası Tekerrür
547
a. Önceden İşlenen Bir Suç Nedeniyle Kesin Olarak Mahkûm Edilmiş Olmak
547
b. Yeni Bir Suç İşlenmesi
550
c. Yeni Suçun Belirli Bir Süre İçerisinde İşlenmesi
551
5. Zaman Bakımından Uygulama
557
G. Tüzel Kişilere Yönelik Güvenlik Tedbirleri
558
§ 8. HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ ADLİ SİCİLDEN ÇIKARILMASI
561
§ 9. CEZA İLİŞKİSİNİ ORTADAN KALDIRAN NEDENLER
I. SANIĞIN VEYA HÜKÜMLÜNÜN ÖLÜMÜ
563
A. Genel Af (AY m.87, TCK m. 65/1)
565
1. İşlemeye Başlaması
571
5. Dava Zamanaşımı ile Şikâyetin Karşılaştırılması
575
1. İşlemeye Başlaması
576
C. Zamanaşımı Kabul Edilmeyen Durumlar
577
Kavramlara Göre Arama Cetveli
579